War La’aanta Xukuumadeena iyo qarnigan oo ah kii kacdoonka shacabku ay xuquuqdooda ku raad sanayeen

Waa Qormooyinkeenii taxana ahaa ee dareenka iyo digniinta ahaa ee ay saska iyo sakatiga ka qaadeen kuwa dibindaabyada,malabsiga iyo sadbursiga u-darban ee dalabka ku-shaqeeya ee qarankeena yar ee hagaasey ee heermay ragaadinaaya ee qaadhinaaya ee dalowga ka sii tuuraaya. Waa Qormooyinkeenii taxanaha ahaa ee tooshka ku shidaayey kuwa ku gafanoobey iyo kuwa dulinka, ah ee weli afka aan la helin naaskii iyo qoolkii ay ka jaqi-lahaayeen dhiigii iyo dheecaankii ummadda.Waa Qormooyinkeenii qaylo dhaanta ahaa ee qaawinaayey ee qoofalaayey,ee qeexaayey kuwa siigadoodu soo qiiqeyso ee sii qorsheynaaya qiil u-helidii qorshaha soo socda sidii loogu qeybsan-lahaa qusumka iyo qoonta ee loo qadhaaban lahaa ee loo quudan lahaa ee loo qadhiidhi lahaa ee loo qarsan lahaa ee laysu qulaamin lahaa ee qandaraas qariban loogu qaadan lahaa laguna qaybsan lahaa iyo qorogii qabada ahaa ee lagu qiyaasan lahaa iyo qisadii lagu qiyaameyn lahaa ee lagu qaadan lahaa. …Ma is tidhi kii Qaafka ahaa ayaaba ila taraarey…bal’adba……… Ma’laa isna mucaarid buu noqdey !

Aniga oo aan shaqsi sudhneyn,saloolaneyn, siigo-kuliqeyn,sugeyn oo surmeynen, sidan oo aan saarneyn oon sirin oo aan saafeyn ee sadaro yar yar iyo siraad ku sifeynaaya kuna saameynaaya.aniga oo shacabkeena tabaaleysan ee tahan-baabey ee tiiraanyeysan ee tafaraaruqey ee tahriibta miciinsadey toosinaaya , tilmaamaaya oo tusaaleynaaya ku tari falka awoodaha dawladnimo iyo baal-marka iyo burburinta shuruucdii dalka u-yaaley,aniga u-digaaya oo digniin u-diraaya kuwa dalqada madaxtooyada sibiqda yar ku soo galey iyo qaar-kamid ah madaxda dawlada oo adeegsada awoodo aaney xeer u-laheyn kuwaas oo caadeystey in ay abaal marin u-siiyaan hantidii maguuraanka aheyd ee ummadda iyo shaqooyinkii yaraa ee wadanka ka soo baxey shaqsiyaad iyaga u-qabtey shaqooyin musuq-maasuq ah oo iyaga u-gaar ah una qaban-doona shaqadii ay hore ugu qaban-jireen oo kale kuwaas oo aan laheyn masuuliyadaa qorta loo sudhey aqoonteeda, dhaqankeeda, karaamadeeda iyo milgaheeda.Bal kawarama shaqooyinkii oo loo cuganaayo qolonimo, qaraabonimo,xigtonimo, xigaalnimo iyo xasabonimo oo aad arkeyso ama maqleyso dad isku qoys ah wada tafaxeydan oo hayad,wakaalad, wasaarad ka-wada shaqeynaaya.ama kontaraat lagu siiyey in ay ka ganacsadaan hanti ummadda oo dhan u-dhex aheynd. iyo shaqadii oo aan iyadana loo eegeyn aqoon, karti,hufnaan, waayo aragnimo iyo merit midna?.Bal kawarama shirkado gashan shaadh qabiil oo hor leh oo u-soo tafaxeytey boobka kheyraadkii dabiiciga ahaa ee ummadda ka dhexeeyey.ku waas ku dayanaaya kuwii xaqdarada hore loogu siiyey? Bal kawarama xukuumadii oo diidan in dalku yeesho talo mideysan mucaarid iyo muxaafidba oo is ogaatey khaladka iyo boobkii hantida oo lagu hayo? Bal warama xukuumadii oo ku fashilantey in ay qandaraasyadii,Liisamadii, anfacii wadanka iyo mansabkii qaranka ay ku qaybiso si cadaalada iyo dastuurka wadanka waafaqsan oo soo mariso hayadihii shaqada ku lahaa? Lakiin ka door-bidey in hantidii maguuranka aheynd ee wadanka ay geliso meel baas iyo beelo muskood iyo miscirirtood. Bal-kawarama xukuumadii oo ku fashalintey in ay u-xaqsoorto beelihii Somalilnd ? Taas oo caadeysatey in ay dhegaha ka fureysato cabashooyinka, dhawaaqa iyo dareenka bulshadii diratey ee dooratey.Waa xukuumad aan laheyn meel-loo dacwoodo iyo cid-loo dacwoodo oo albaabada xidhatey.

Weli Somaliland taariikhda may soo marin eexda, iyo qaraabo kiilka qaawan ee ummaddu wada aragtey ee hada wadanka ka socda ee bilaa xishoodka ah. Taas oo wadankii u-horseeday qabyaalad qaawan, xasad iyo is- naceyb ,kala qeybsanaan iyo kalsooni daro baahsan oo ka dhex dhacdey dhamaan shacabkii walaalaha ahaa ee wadanka gudihiisa wada-deganaa.Waxaa xukuumadii hadheysey wada-shaqeyn la’aan,kala danbeyn la’aan, maamul xumo, taba-bar la’aan, taas oo keentey in waxqabadkii uu isu bedelo musuq-maasuq, boobkii hantidii qaranka oo noqotey qaado aan qaatee iyo qarso aan qarsadee taas aanu hore wadanka u-soo marin heerkan aan la qiyaasi kareyn ee uu maanta gaadhey. Waxaa fashilaad qaawan noqdey qorshihii waxqabadka xukuumada ee 5-ta sanadood ahaa (5 year plan) ee waqtiga badan iyo kharajka badan lagu fadhiisiyey taas oo xukuumadii ku mar-marsootey aduun la’aan laakiin la ogaadey in badanka wasaaradaheeda,hayadaheeda iyo wakaaladaheedaba aaney dhex-oolin halbeeg,ama standard,wax lagu cabiro oo lagu ogaan karo in shaqadii qabsoontey iyo in kale.

Dhibaatooyinkaa taban ee aan kor kaga soo dhawajiyey waxay sababeen in maanta Somaliland shacab badan iyo haldoorkii, aqoonyahankii dhalinyarada Somalilnad ay niyad jab, murugo iyo quus iska taagaan xukuumada Siilaanyo taas oo keentey in ay wadanka ka tagaan oo tahriibaan halka uu qof walba itaal iyo nasiib dhigoba ka dib markii ay u cadaatey in awrka lagu kacsadey uun markii codkoodii la xalaashadey ayaa wax-qabadkii iyo balanqaadyadii loo balan qaadey ay wada noqdeen afka baarkiisa iyo mid runta ka fog oo been ah oo war-baahinta uun lala miciinsado kolba boqoley iyo liis dheer laga sii daayo.

Guntii iyo Gebagebadii qoramadan: Waxaan leeyahay xukuumada qarnigan la joogaa ma aha qarnigii dhegaha la fureysanaayey ee la iska indho iyo dhegaba tiraayey dhawaaqa dheer ee shacabkii ku dirtey ee ku doortey ee hareerahaaga eeg waxyaabaha ka socda oo ha lagaa helo waxqabad ku dhisan sinaan iyo cadaalad.

Alleh ayaa Mahad leh,
Waa-Lahum-Aclam-Wa-Bilaahi-Towfiiq
Qalinkii A/rahman Fidhinle
Intensive ED BD PA
United Kingdom
London