Waa kuma Wasiirka Dhaqanka iyo Arrimaha Islaamka ee Djibouti Aadan Xasan Aadan “beleloo”?

“Halyaygii hanka iyo himilada lahaa Aadan Xasan Aadan “beleloo.”

Marka laga tago inaan warbaahinta ka dheehdo, dhaq-dhaqaaq’yada xaq u dirirnimo iyo halganka uu ugu jiro dhowridda hantida kaliya ee maanta Soomaali u hadhay oo ah Afka iyo dhaqanka. Markii ugu horreysay ee aan fool ka fool isku hor-fadhiisannay ee aan u bogay,   la dhacay,ka helay, u qushuucay isla markaanna  xidhiidh walaaltinnimo oo ugub ah halkaa ku yag-leelnay, waxay ahayd dabayaaqadii gu’gii “2011.”                                                     “waxaa hubaal ah in akhristaha ka bogta qoraalkan uu ka faa’iidaysandoono wax badan.”      sidaan kor ku xusay Aadan Xasan Aadan “beloloo” waxaannu ku kullannay magaalada                  Addis –ababa, gu’gii “2011,”  wakhti aan halkaa u joogay daabacaadda buuggaygii ugu horreeyay. waxaa iskaaya bartay shakhsiyad aad u karti badan, inan aad u qiimo badan, inan karti iyo firfircooni ku caanbaxday, waa walaashay Drs. Muha Daahir Faarax jire.

       Waxaan xasuustaa ammintaa  inuu u yimiday daabacaadda (Agenda) loo samaynayay “ururka Qalinleyda Soomaaliyeed “Somali speaking Pen,” ee xaruntiisu tahay jamhuuriyadda Djibouti. Aadan Xasan Aadan Wakhtigaa wuxuu ahaa Gudoomiye ururka  “Pen.” Waxaan filayaa in aynnaan si dhib yar uga gayoonnayn hal-tabinta taariikh nololeedka qofnimada macaanka badan ee Aadan Xasan Aadan, hasayeeshee “waynu kor ka xaadindoonnaa” innagoo xoogga saarrayna meelaha ay mudan tahay in qofka hanka iyo himilada leh kaga daydo Aadan Xasan Aadan.

Taariikh  kooban…..

             Aadan Xasan Aadan “beleloo” wuxuu waxbarashadiisii hoose dhexe ku dhammaystay Djibouti,  wuxuu ka baxay {Machadka Sucuudiga} sannadkii 1996, jaamacaddiisa shahaadda koowaad wuxuu ku soo diyaarayay dalka  Murutaaniya.   Sannaddii “2001.” halkaas oo uu ku soo diyaariyay (defence and security)

Shahaaddada Master wuxuu ka soo dhammaystay sannadkii “2011,” jaamacad ku taal dalka Maleesiya, halkaas oo uu ku soo diyaariyay “Daraasaadka istraatajiyaddaha.“

2002– 2005 wuxuu ahaa macalin ingiriisiga ka dhiga dugsiyada sare ee Djibouti. Waxaan filayaa in macalinnimadu tahay meesha Aadan Xasan Aadan ka soo bartay laba shay;             1) dulqaadka ama samirka,                                                                                                                    2) aftahamada iyo habka maamuuska u dhihidda haddalka.

2005 – 2009 wuxuu ahaa gudoomiyihii waaxda Af-soomaaliga ee machadka cilmi baadhista ee Djibouti ee marka magaciisa la soo gaabiyo loo yaqaan “CERD”

2010. December waxaa loo magacaabay gudoomiyaha Ururka Qalinleyda Soomaaliyeed ee (Somali Speaking Pen) muddo xileedkii uu Gudoomiye Aadan joogay Pen waxay gaadhay guulaha ugu waaweyn ee ilaa hadda ay ku faanto, oo aan ka xusi karno, inay suurto galisay shirweynahii ugu heerka sarreeyay ee sannad guuradii 40-aad ee xuska maalinta afka hooyo. Shirkaas oo ay ka soo qayb galeen Afar madaxweyne, Abwaanno, Qoraayo, Dhaqan dhaadhiyo, Suugaan ruugyo, Af-yaqaanno, CIlmi baadhayaal iyo suxufiyiin. Sidoo kale Pen waxay soo saartay Qaamuuskii ugu weynaa ee Afsoomaali ah.   

2013. March. Aadan Xasan Aadan wuxuu Madaxweynaha jamhuuriyadda Djibouti “Mudane Ismaaciil Cumer Geele” u magacaabay wasiirka Dhaqanka iyo Arrimaha islaamka, tanna waxay timid markuu madaxweynuhu arkay shaqo wanaagga,dadaalka,daacadnimada iyo kartida Aadan Xasan Aadan “beleloo” xeel dheerayaasha siyaasadda wax ka qora kana faallooda arrimaha siyaasadda iyo dhaqaaluha ama jaamacaddaha cilmi baadhista ku sameeyay arrimaha siyaasadda oo aan ka xusi karo jaamacaddo ku yaal geeska Africa  ilaa hadda waxay jawaab u la’yihiin mugga weynida dublamaasiyaddeed ee awoodday in ay hal meel ku wada hayso “Wasaaraddaha dhaqanka iyo Diinta” taas oo Deegaannada kale ee soomaalida la kala dheereeyo lana kala ilaaliyo, wasiir Aadan Xasan Aadan”beloloo” wuxuu abuuray jawi ay ku wada noolaan karaan Fannaanka iyo sheekhu iyagoo aan waxba is yeelin. Waana taa arrinta mucjisada siyaasadeed noqonaysa.

          Rabbi qofkasta wuxuu siiyay hibo u gaar ah,taasoo ummaddu ku ammaanto ama ku majeerato waxaan’se dhammayn waayay hibooyinka tiro-beelka ah ee uu ilaahay ku mannaystay Aadan Xasan Aadan “beloloo,” qaar ka mid ah aan soo qaato.

1)      Qalin maalnimo ; Qiimaha qalinku leeyahay marka aynu isku raacno ayaynu uga gudbidoonnaa (Qalin maalnimada) hal-abuurkii weynaa ee Maxamed Ibraahim Warsame “hadraawi” heestiisii (Heedhe Sahraay) wuxuu yidhi:-

Qalinkaa wax suureeya

kugu sima halkaad doonto

Saaxiib kal furan weeyi

Sunto faro ku hayntiisa.

          Mar kale waa kii Cabdi-silimoo lahaa, wixii la qoraa quruumo hadhee, muxuu haddal qiimo leeyahay?!  Meerisyadaa tixda ah intaa haddaan kaga nimaadno. Waxaan filayaa in badankeennu aynu ka dharagsannahay qiimaha qoraalka, qoraalkuna waa wax aad iyo aad u adag. bulshooyinka adduunka  qalin maalku qiimo weyn ayuu ku dhex leeyahay, wallow aad moodo in bulsho weynta Soomaaliyeed aanay wali dhaadin mudnaanta Qoraaga.

Su’aasha kowaad ee maankayga ku soo dhacday ee aan filaayo in ay jawaabta u baahan tahay waa  Aadan Xasan Aadan “beloloo” waa qoraa  noocma ah?

Haltabiye/Turjumaa :-  Aadan Xasan Aadan maaha qoraa kaliya ee sidoo kale waa haltabiye rugcaddaa ah oo ku soo haltiya laba luuqaddood oo kala ah (Ingiriis iyo Carabi)  Inta ogaal kayga ah buugta uu soo hal-tabiyay waxaa ka mid ah buugga la yidhaa;

–          Hadhkii madoobaa; oo ah riwaayad af Carbeed ku qoran oo uu Aadan si farshaxannimo leh afkeenna hooyo ugu soo haltabiyay. Buuggan oo ka kooban 257 bog, waxaa lagu daabacay sannaddii (2008) dalka Djibouti.

–          Fatuux Al Xabasha; oo isna af Carbeed ku qornaa waxaa soo haltiyay Aadan, buugganni waxaa qoray ninkii magaciisa la odhan jiray; shihaabud-Diin Axmed Bin Cabdulqaadir Bin Saalim Bin CIsmaan, buugganni wuxuu ka warramayaa dagaalladii iyo duullimaadyadii waaweynaa ee uu imam Axmed Guray hoggaaminayay horraantii qarnigii 16^th.  Buuggan oo ka kooban 459 bog, waxaa lagu daabacay sannaddii (2008) dalka Djibouti.

–          The Heart of the war; buuggan oo ku qornaa luuqadda ingiriisa waxaa isna soo haltabiyay ama soo minguuriyay  si ummadda soomaaliyeed ugu faa’iidaysato Qalin maal Aadan Xasan Aadan “beloloo” magaca buuggan oo Af-soomaali ku noqonaya (Xeeladaha Dagaalka) ……………………………………………………..

2)       Qalin Maalnimada; qoraa Aadan Xasan Aadan waa xeel-dheere in badan wax ka qorayay arrimaha dhaqanka-Afka iyo Taariikhda, qoraalladiisa haddaan isku dayno inaan halkan ku soo koobno waxaa laga yaabaa in ay buuggaag noqon doonaan laakiin hadda waxaan ugu talo galnay qormo kooban.

–          Saab-xidh; waa buug uu Aadan Xasan Aadan ku ururiyay diiwaanka maansooyinkiisa, inkastoo halkan aanay ku dhammayn. Buuggani wuxuu soo baxay gu’gii (2005) buuggan waxaa ku jira 39- maanso.

 Magacyada maansooyinka uu Aadan Xasan Aadan  “beleloo’’ curiyay waxaa ka mid ah;

1)      Kac talaabso

2)      Waa mid arag

3)      Abtirsiimo

4)      Hablayahow war iga gura

5)      Durwaa

6)      Sooyaal

7)      Darruur yahay

8)      Cabasho agoon

9)      Waa soo guduutay

10)  Dhimbiil

11)  Sirta noloshu waa adi

12)  Geliya laabtiinna

13)  Qaaddirow

14)  Halkuu xaalku marayaa ?

15)  Maryan

16)  Wakhtiyahow

17)  Adduunyadan

18)  Hadhka soo rogmaday

19)  Iqbaal

20)  Gooree

21)  Canab

22)  Shacabyahow

23)  Saab-xidh

24)  Duni aakhir-saban

25)  Dadweynow

26)  Qoorteeda yaa sudhi?

27)  Dahabo

28)  Qarnigii la soo maray

29)  Magac la isugu faano

30)  Guure habeenaad

31)  Gacalle

32)  Hibo

33)  Qosol qoosni leh

34)  Allow

35)  Adduun waa baratan

36)  Dhagax yahow

37)  Saaxiib

38)  Daa’uus

wuxuu ka kooban yahay 302 bog, Hal-abuur Aadan Xasan Aadan nolosha dhinac kasta waxbuu ka yidhi, bal aan soo qaato, qaar ka midda mawduucyada mulaaxda ah ee diiwaankan ku jira.

1)   Wakhtiyahaw; ^{“raad-raac,buugga saab-xidh,bogga 136-aad,”}