Hashu Maankaygii Gadaye Ma Maansaar Bay Liqday?
Bismilah maanta waxa aan jeclaaday oo aan qalinka u qaatay in aan waxyar ka taabto marxalada uu wadanku ku sugan yahay.
Anigoo jecel in aan wixii talo ah ee suurto gal ah aan halkan u mariyo madaxweynaha s/land Mudane AHMED MAHAMED MAHAMOUD (SIILANYO). Waxa mahad iska leh ilaaha inagu galadaystay nimcadan aynu ku jirno ee ah inaynu fikirkeena Halkan isku waydaarsano,waxa kale oo mahad iska leh alle sw dabadii inta jecel maqaalada Madaxa banana iyo shacbi weynaha s/land. Walaalayaal hadii aan u daadago dulucda odhaahdaydu waxa ay tahay inyar oo aan u arko inay tahay Dhaliil yar balse u baahan toosin yar. Walaalayal beryahan dambe waxad mooda in siyaasada xukuumada s/land ama gaar ahaan wasiiradii Madaxweynuhu u igmaday inay ushaqeeyaan bulshada ay saxaafada uun aad ku arkayso hadh iyo habeen iyagoo dadka aflagaadaynaya waar miyay hilmaameen shaqadii ay umada u hayeen Mise iyagu ma qabtaane waa loo qabtaayo turubkay madaxtooyada ku dhex ciyaaraan. Hore ayaa loo yidhi nin xilqaaday eed qaadye,hadii wax laga sheego miyay dulqaataan oo shaqooyinkooda ku foofaan ma I jiid aan ku jiidee ayay noqotay taladiii dawladu.
Ninkii aan doonaynin in la dhaliilo muxuu soo doonay miyuu halkiisii iska joogo ilayn cidi kumay Soo doonateene ,cidina kumay barateene. Walaalayaal marwalba waxay nu maqalnaa isku shaandhayn lagu sameeyay golaha wasiirada S/land. Ma xuma in isku shaandhayn lasameeyaa oo waa sunaha dawladnimo oo loogu talo galay in lagu muujiyo waxqabadka ay umadu ka sugayso dawladeeda,balse tani matahay mid lagu muujinayo Waxqabad ama loo niyooday horumarka dadka iyo dalkuba ay ka sugayaan xukuumadooda Aniga waxa aan u arkaa iskada wax qabade ay tahay dib u dhac wayn waayo marka isku shaandhayn lasameeyoba waxa lagu sii daraa tiro wasiiro ah ama wasiiru dawlayaal ah ama wasiirku xigeeno ah ama Jagooyin cusub oo meel la deeqsiinayo oo reeraysan waliba . Hadaba su’aashu waxay tahay ma xalbaa in dalyar oo aan aqoonsi haysani uu yeesho 46 wasiir,wasiiru dawle ,iyo wasiir ku xigeeno.Taaba waxa sii dheer agaasimayashii iyo la taliyayaashii.
TUSAALE: wasiiru dawlaha madaxtooyada, wasiiru dawlaha maaliyada, wasiiru dawlaha waxbarashada, wasiiru dawlaha arimaha dibada. Miyaanay ahayn shaqo rag loo waayay oo la jihaynayo, anuu waxan qabaa in laga maarmi karo mar haday joogaan dhamaan wasaaradahaasi rag aqoon u leh oo ka adag wasaaradahooga. Waxa kale oo jira xukuumada maanta talada haysa ee uu hogaamiyo MUDANE: AHMED MAHAMED MAHAMOUD (SIILANYO),markii uu ololaha doorashada ku jiray waxa uu balanqaaday in uu dhisi doono dawlad yar oo tayo leh dadka iyo dalkana wax u qabata. Isagoo markii ugu horaysay ku bilaabay wasiirada 20 WASIIR IYO 6 WASIIR KU XIGEEN IYO 18 wasaaradood.
Maalintii 28/july/2013 waxa uu madaxweyne SIILAANYO kala wareegay talada xukuumada. Madaxweynihii hore ee s/land MUDANE: DAAHIR RIYAALE KAAHIN.
Alle raali haka ahaade isagoo 8 sano wadanka xukumayay lahaa guud ahaan tirade wasiiradiisu, Wasiir ku xigeenadiisa iyo wasiiru dawlayaashiisu ay ahaayeen 52 wasiir,wasiir ku xigeen,wasiiru dawlayaal. Maanta oo ay xukuumada siilaanyo ay 3 jirsatay na waxa ay marayaan 46 wasiir,wasiirku xigeen ,wasiiru dawlayaal iyo inka badan dhawr iyo labaatan wasaaradood. Hadaba walaalayaal iyadoo miisaaniyadeena yar ee curdinka ahi ay imika aad moodo inay inyar inyar Soo koraysa oo ay ahayd sanadkii 2013 miisaaniyadu 125 milyan $.
Makula muuqata in dadka iyo dalkaba wax loogu qabanayo,alaylehe jawaabtu waa maya haday tirada Weji ku maxaabista ahi ee beelaysani ay jirto. Hadaba walaalayaal si dakhliga yar ee umadu haysato loo ilaaliyo oo ay unabad gasho waxa loo bahan yahay saddexdan qodob:
1.TASHIIL: in loo tashiilo hantida yar ee ay umada leedahay oo wax loogu qabto .
2.TAXLIIL: in taxliil looga dhigo dadka caadaystay musuqmaasuqa iyo dibudhaca.
3.TURUQ: in si wada jir ah danta umada mucaarad iyo muxaafad,shicib iyo dawladba loo midaysnaado oo turuq lagashado wadanka.
TALLO.
Waxa aan madax waynaha usoo jeedinaya anigoo ku amaanaya wax qabadkiisa balaadhan ee uu muujiyay iyadoo waxbadanina ay u hadhsan yihiin. Madaxwayne shalay waxaad ahayd mujaahid dalka iyo dadkaba usoo halgamay sidii aad dalka Ugu soo hiilisay ayay dadka reer s/landna kuugu hiiliyeen markii aad musharaxa madaxweyne ka ahayd xisbiga kulmiye. Miyaad ilowday madaxweyne shalay markii ay dadka reer s/land inta ay labada gacmood ku qabteen Suuqa dhexdiisa kugula mudaharaadayay ee ay dhalinyartii reer hargeisa ahayd ee qaar kamidi rasaastii ay askartu ridaysay qaarkood ku dhinteen.
Miyaad ilowday markii rag,dumar,iyo cirooleba ahaa ay naftooda kuu hibeeyeen. Isku soo wada duuboo waxa aan talo usoo jeedinayaa madaxwaynaha wakhti xaadirkan talada haya ee MUDANE:AHMED MAHAMED MAHAMOUD (SIILAANYO)
1.In aad dadka iyo dalkaba ku hogaamiso daacad,cadaalad,wax qabad ,iyo karti, adigoo eegaya sida aad ugu cadaalad samayso dhamaanba beelaha wada dega dhulka s/land.
Horaa loo yidhi QAYBIYAA QADA EE HADAY CIDI QADAYSO WAA INAAD ADIGU QADAA.
2.Waa inaad dalka iyo dadkaba ku hogaamisaa wada tashi is maqal iyo cabudhin la’aan.
Hadii kale oo ay timaado taa mid ka duwani waad u indho fiiqan tahay dalalka carabta iyo afrika qaarkood waxa kasocda iyo halkay ku dambeeyeen ragii awoodaha is biday.
3.Waa in aad ogaataa cabashada dadwaynaha ama shacabka reer s/land kaaga timaadaa waxa keenay oo aad xal u raadisaa.
Anagoo dhamaan tayo beryahan danbe maqmaqlayno wasiir inta uu shaqadii aad u igmatay ee uu shacabka u hayay inta uu iloobay cay uun warbaahinta la taagan,waa inaad madaxweyne ninkaa sharafta iyo maamuuskii aad la hayd wax udhimay waa in aad wax ka qabataa,oo aad arinkiisa meel uridaa.Ileen dadku aday ku doorteene isaga may doorane.
4.Waa inaad tirada wasiirada iyo wasaaradaha aad ka dhigtaa wixii aad shalay umada ugu balan qaaday illaahayna waa ka yidhi :waar balanka oofiya balanku waa masuul adage.TIRO YAR OO TAYO LEH.
5.Madaxweyne dalka iyo dadkuba waxa uu ubaahan yahay badbaado qaran.
DADKA:dadku badbaado ayuu ubaahan yahay waayo noloshii ayaabay la daalaa dhacayaan , dhalinyaradu shaqo la’aan ayay la daalaa dhacayaan markaa waxa loo baahan yahay horumar iyo wada jir in loo hawl galo.
DALKA: dalku badbaado ayuu ubaahan yahay oo marxalada uu ku jiro waa la ogyahay rag xamar joogaana waysoo hanjabayaan oo uu ka mid yahay ninka janaraalka ka ah ciidamada Somalia ee la yidhaa CAANOOD markaa in laysku mashquulaa ma qurux badna ee in ciiidamada iyo qalabkoda la tayeeyo oo la diyaar garoobaa aad ayay u wanagsan tahay.
W/Q: Ismaaciil Axmed Ismaaciil