Gudoomiyah La,dagaalnka Musuqmasaqa Siciid Xariir Diiriye oo Fariin Toosa oo Ku socota Madaxwaynaha somaliland u Diray.
London 25March 14(SDN) Maraka hore waan ku salamay mudane madaxwayne,salaan ka bacdi madaxwayne waxaan ku rajaynayaa caafimaad qab iyo Cimridheerer, intaa ka bacdi madaxwayne ilamaa iyo malintii lagu dooratay ee 2010 ilamaa iyo manta oo sanadku yahay 2014. wax Xisaab celina oo aad samaysay ma jirto haba yaratee, Xisaab celin marka aan ku leeyahay waxaay tahay, wax allalle wax warbixina oo Aad dawladada ka bixisay maba jirto habayaratee oon ahaayn Qudbad ama (speech) aad meelka jeediso iyo waraaqo aad meelo aad Qorashaysaty ka jeediso, hadalo iskumida intabadan oo aad ka hortidhaahdo sacaafada,oon ka badnayn inta badan sadex minid oo Qaarkood aay cad dahay ama aay cadaan tahay in wasiiradada kugu xeersani si toosa aay hadalka kugu saxayaan, ooy ka mid tahay.
1) The Atlantic council. Madaxwayne mar aad tagtay xarunta organizationka ama hay’ada loo yaqaano the Atlantic council. hadalka
suaalo lagaa waydiiyay dawladada waad ka jawaabi kariwayday, ooy ka midtahay,: Imisa Dumara ayaa dawladada ku jira .? Mudane Suaashashi waay kugu adkaatay inaad ka jawaabto, waxaanad si miskinimo ah oon axba ogayn aad u jaleecday. gacanyarahagii Markaa kula socday Dr Beenaale Mr 10%Maxamed cabdullahi cumar, ood waaydiisa Inta dumara ee dawladaaada ku jira..? markaas oo iyadoo caalamku ku dawanayo iyo coucilkii suaasha ku waydiiyay uu Dr Beenaale Mr 10% uu kaa saray suaashaas oo uu yidhi. waa 2 dumara inta dawladada ku jirtaa.
2) Mar aad xadhig ka jaraysay dhismo cusub oo aad xadhiga uga jaraysay lacag $ 100.000 US Dollar ah na aad siisay qolo budhcad ah oo iyagu ku qaawlasta ama ku qadhaabata magaca dhalinyarada, hadalo aad halkaasi ka lahaayd waxa cadaan ahayd in Inanka aad adeerka u tahay ee ka mida afarta inan ee gacanyarayashada ahi ee ku magacaban wasiirka dhalinyara iyo sportska uu hadalka ku saxaayeyey.oo uu ku toosinayay kuna xasuusinayay waxyabaha aad meesha ka lahayd.
3) Mar aad Magalada Jigjiga ee ismamulka somalida si kadisa ah ugu tagtay munaasibadii loogu dabalka dagayay dadyoowga daga dalka Ethopia, waxaad halkaasi ka tidhi hadalo u muuqda inaad ka soo qaaybgashay munaasibad somaliyeed aad una mahadnaqaysay dadka somaliyeed iyo inaad u muuqatay inaad moodayso inaad somaliland dhexdeeda joogto meesha lagugu soo dhawaeeyeyna aay somaliland tahay…taasoo dadwaynihii Oromada iyo uraagada iyo amxaarada iyo tigreegii meeshaasi joogay ka yaabisay.
Mudane madaxwayne halkan ku soo koobi karimayo arimaha noocana ee shakiga galinaya Ummada reer somaliland ee aad xilka dalka ugu sareeyo aad u hayso, arimhaas iskhilaafaya iyo xuusuuslanta ka muuqata ee cadanka ah sida arita ka dhacday The Atlantic council. waa qaar warwar joogta ah ku riday shacabka guudahaanba, taasi oo keenaysa suaal aay shacabku xaq u leeyihiin oo ah in madaxwaynuhu xilkiisa gutay, ama gudanaayo, ama gudan karo…? arimaha noocani waa arimaha sida caadiga ah loogaga sheekasto magaalka iyo faras magaalah ee dhinaca xilkasnimada madaxwaynaha iyo xasuustiisa. waana mid loo bahanyahay inaad Mudane madaxwayne dadka aad madaxwaynaha u atahay aad ka shaki saarto, xaqna laguugu leeyahay inaad suaalaha noocan ah ee soo noqnoqonaay aad ka jawaabto…?
Mudane madaxwayne waxaan filayaa xukumadaadu waxaay ka koobantahay 22 wasaradood, Ilaaa imikana mid xisaab xidh samaysay kuma jirto tan iyo intii aad talada dalak gacanta ku dhigtay, waxaaynu ogsoonahay in mudane madaxwayne aay xukuumadada si waayn aay u aafaysay arimaha la xidhiidha musuqmasaqa iyo lunsiga xoolaha ummada dalka iyo dadka somaliland ee lagugu aaminay.
Aniga oo aan halkan wasarad wasarad waraqdan furan aanan kugu soo bandhigayn, oo lagaa rabo waxqabadka wasaradahaga inaad soo bandhigto, aan bal laba sadex wasaradood soo magac dhabo.
A) Wasarada Arimaha dibada: Madaxwayne waad ku guuldarasaty mudadii aad talada dalka qabatay arimaha dibada xidhiidhkeena caalamkuna halkii ugu hoosaysay buu marayaa, siiba dalalkii aaynu xidhiidhka wanagsan lahayn ee sida Ingriiska, intii aad talada dalka haysanyna Tan iyo intii la aasaasay somaliland in 1992..tiro ba 3 jeer ayuu dalaka westernka ah maraykanka iyo Europe oo Ingriisku ku jiraa uga digeen shacabkooda inaay tagaan somaliland, nabadgalyo iyo musuqmasaq awgeed.hore ugamay dhicin xidhiidhkeenuna umu gaadhin heeraka aay xukumadadu gaadhsiisay arimaha dibada iyo iskaashiga caalamiga ah waxaanu taganyahay heerkii ugu hoosayey ee uu abid gaadho. sababtuna waxaytahay maamulxumo siyaasad xumo iyo musuqmasaq, dad aan aqoon lahayn oo aad qabyalad iyo qudhunqadhaadh shaqada ku qortay oon aqoon duplamasiyadeed lahayn iyo expertise oo aad fadhiga lacag bilaa xada ugu qortay iyagoon xitaa shaqo haayn shaqana garanayn meel aay kaga hagaagan, isla markaasina sida aay wasaradha xukumadadu ka simanyihiin aan ogolayn in waxlaga waydiiyo hawsha halkaay dhigeen iyo halkay waxmarinayaan, hadii suaal la waydiiyana sida xukumadada caadiga u ah aay sida fiinta u qaayliyaan, oo aay boodhka iyo porapaganda cheap ah isku qariyaan. Iyo wasaradan oo ku guuldarastay inaay Ictraaf somaliland u keento, wakhtigiina tamashlayn iyo xoolaha ummada oo hotelska caalamka lagu galo oo lagu tamashleeyo balse ku guuldarasatay inaay ka dhaadhiciso caalamka somaliland.
B) Wasarad Difaaca, Madaxwayne wasaradani waxaay ku guuldarasatay inaay xuduuka somaliland soo xidho inaay dhulka somaliland ee cadawgu hastaan ee buuhoodleh iyo taleex oo imikadaa aan ku la hadlaayo dawlado kale khaatumo state iyo puntland aay ka taliyaan ooy waliba Mashaariic dhisme oo Airports iyo biyo galin iyo arimo noocasa ka wadan. Mudane madaxwayne Week dhawayd ee aad Baariga somaliland aad ku wareegaysay waad tagi kariwayday Taleex iyo buuhoodle, oo somaliland caalamka u sheegto inaay ka mid yihiin..sababtoo ah waa lagaa hastaa oo puntland iyo khatumo state baa ku qayila oo ciyaaraha jaadba jaad ku ciyaara aa waliba adigoo bariga somaliland ka soo jeeda waad ku guuldarsatay inaad ciidankaga amar ku siiso inaay gogosha u labaan ciidamada puntland ee halkaas ku sugan iyo kuwa somaliland diidka ah ee sheegta khatumo state, madaxwayne /Maye nimankii aad darajada ku taxday,,eed Generalska ku taxday iyo darajadaad qaybisay, ma inta somaliland aaminsan maatida iyo caruurta taabcsan qadiyada somalinad iyo dawladnimada somaliland ayay hubka u sitaan….Maxay raaga inoo xoog sheeganaya wax uga qaban layihiin mise iyaguna waxaad darajada ku siisay baa ahaa qaraabo qansax iyo qabyalad iyo qudhunqadhaadh…?ee waxaanay ahayn ragii Mujaahidinta ahaa…?
C) Wasrada Gnacsiga iyo Maalgashiga. ee Dr beenaale.waxa ka socdaa boob iyo musuqmasaq aanan halkan kugusoo koobi karin, waxa kale oo lamida wasarad waxbarashada/warshadaha/
Mudane madaxwayne dhamaan wasaradahan oo dhan waxa lagaa rabaa, inaad soo bandhigto misaaniyadooda iyo sida bilaa xishoodka ah ee aay u lunsadaan xoolaha ummada, madaxwayne hadaad rabto inaad Taariikh ka tagto, waxaan kugula talinayaa Inaad is daba qabato. Islamarkaasina aad Nala hadasho oo TV Timaado oo aanu si madaxbanan oo aan laguu saxaayn hadalka aad noogu jawaabto ood ka Jawaabto 16 suaalood ee Madasha wada tashigu kuwaydiiyeeen Mujaahidiintu, oo aanad wali ka Jawaabin.
Madaxwayne Hadii aad Dacwadaydan wax ka Qabto waxaan doonayaa inaad si madax banaan aad iila doodo..Wakhtigii Speech ku wuu dhamaaday 4 sano ayaad qudbanaynaysay Mudane Madaxwayne ee Bilaha kuu hadhay waa bilihii Debate ka iyo inaad soo bandhigto wax qabadka xukumadada cabashadayadana aad si wanagsan aad nooga qanciiso,
Mudane Madaxwayne sababah aan kugu nuceeyey Cimri dheerer iyo caaafimaad qab, waxa ka mida inaan Intaad nooshahay Lagala xisaabtamo arima badan, oonan halkan ku sheegahayn oo dib ugu noqonayaaa 40 yearskii la soo dhaafay oon wali lagala xisabtamin, iyo xilika aad ummada somaliland maanta u hayso ooy haboontahay Xaqna laguugu leeyahay, in lagala xisaabtamo si madaxwanaan adiga oo caafimadkaga iyo caqligaga qaba Inamadan aad adeerka u tahay iyo gacanyarayashadan guulwayayashadan aanay hadalka ku saxay fadlan Na soo hor fadhiisoo nooga jawaab 360 min afar ah oo suaalo ah waa suaalo aad diidanayd inaad ka jawaabtid 4 sano eed talda haysay eh, Priministerka Ingriisak 620 suaalood buu MP Ingriiska uga jawabaa Arbaca walba every week, ooy u dheerathay sacaafada madaxbanaan iyo ta dawlada ee bbc oo evey second question garaynaysa, Mudane adigana sanadkii suaal baa lagaa la yahay ka jawaab.groupkan guulwadayaasha ah waay kula dhaadhaceen oo way ku siixi wayeen….waxaanu mar kale kaa codsanaynaa inaad intaad nooshaya aad nooga jawabto suaalo badan oo isku kaa gaadhay…? pleaase…
Kama danbayn madaxwayne Axmed Maxamed Maxamuud siilanyo. waxaan kaa codsanayaa inaad arimahan aad igala doodo, oo hadii aan kugu khaldamay aad umada u sheegto.please madaxwayne TV Madaxbanaan inoo balami..si aan kuula doodo..
Wabilaahi Tawfiiq
Gudoomiyah La,dagaalnka Musuqmasaqa.
Somaliland Anti Corruption Commision
Chairman
Saciid Xariir Diiriye