NAXARIISTA
Magaca cinwaanka maqaalka waxaan ka soo qaatay ereyada الرَّحْمَنِ iyo الرَّحِيمِ oo ka mId ah magacyada Alle iskuna asal ah kana soo wada jeeda ereyga الرَّحْمَةَ oo macnaheedu yahay naxariista.
Haddii aan idiin hor mariyo tafsiirka ay culumadu saareen waxay isku raaceen in الرَّحْمَنِ tahay naxariista guud ee gaal iyo muslim, xoolo iyo dhir ay ifka ku haystaan iyo in الرَّحِيمِ tahay naxariista gaarka ah oo dadka muslimiinta ah aakhiro garka u ah.
Aniguna waxaan lee yahay naxariista Alle waa mid cid kasta gaadha sida ku cad aayaddan
فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ رَبُّكُمْ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ وَلَا يُرَدُّ بَأْسُهُ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ(147),
Haddii aan macnaheeda si kooban u sheego waa:
Haddii ay ku diidaan in ay ku rumeeyaan waxaad ku dhahdaa in kasta oo Alle naxariistiisa cid waliba ku daansha daanshooto haddana cid cadaabkiisa ka celisa dembiilayaasha ma jirto.
Waxaa aayadda ka muuqata in naxariista Alle ay tahay mid ballaaran oo cid kasta gadha. Midda wax waxay noqdaan labo aan is markii ay kala duwan yihiin marka naxariis waa naxariis ee ma jirto naxariis cad iyo mid madaw ahi.
Aayad kalena waa tan:
وَاكْتُبْ لَنَا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَيْكَ قَالَ عَذَابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشَاءُ وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالَّذِينَ هُمْ بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ(156).
Macnaheeduna waa sidatan:
Ilaahayaw adiga xaggaaga ayaanu u soo jahaysan nahay ee adduun iyo aakhiraba wanaag nagu sii, markaas ayuu Alle dhahay waxaan cadaabayaa ruuxii aan doono, naxariistayduna waxay wada saamaysaa dhammaan wax kasta oo jira, waxaana u waajibinayaa ruux kasta oo Alle ka dhawrsada, sakadana bixiya iyo kuwa aayadahayga rumaysan.
Marka la iskuma hayo in naxariista Alle ay hal tahay cid kastana gaadha laakiin hal nooc ma aha. Sida la wada ogsoon yahay markii uu Alle noo abuurtay in aynu caabudno وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ(56) ayuu noo sameeyey cimri aynu ku caabudno هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ طِينٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلًا وَأَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ ثُمَّ أَنْتُمْ تَمْتَرُونَ(2) markaas ayuu haddana noo sameeyey wixii aynu ku gaadhi lahayn cimrigaas si aynu u caabudno. Sidaas darteed waa dadka waxaa loo nicmeeyey ama naxariistay ee ma aha dhirta, xoolaha iyo waxyaabaha aan noolayn.
Haddaba waxaa la moodaa in uusan dadka isku si u garan waxa loo yaqaan naxariista ama الرَّحْمَةَ oo ah wax alla wixii khayr ah ee qofka Alle siiyo if iyo aakhiraba. Waana tii ay aayad kale lahayd
وَقِهِمُ السَّيِّئَاتِ وَمَنْ تَقِ السَّيِّئَاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ(9).ghaafir
Macnaha aayaddu waa:
Kana badbaadi cadaabta ka tolma dembiyada ifka lagu gelayo ruuxii aad maalinka qiyaame cadaab ka badbaadiso waa ruux aad u naxariisatay, waana taas guusha weyni.
Aayaddan iyo labada ka horreeyaba malaa’igta ayaa dadka uga baryeysa Alle in uu naga badbaadiyo cadaabka ka toma dembiyada aan galno. Marka naxariistu waa badbaadinta qofka laga badbaadiyo dhibaatooyinka ifka iyo kuwa aakhiraba.
Haddii aan soo qaato aayadaha Alle uga hadlay naxariisaha uu dadka siiyey aad ayay u tiro badan yihiin, duunyo iyo dhirto kuma jiraan. Haddii ay jirtana Alle si ay isaga iyo abuurkiisu isu garan karaan ayuu wax ugu sheegay dhirta iyo xoolaha laakiin si uu adamigu garan karo Alle wax uguma sheegin.
o waxaa rajo ka qabi kara naxariista Alle kuwa Alle dartiis u soo qaxay una jahaaday [Al-Baqarah 218]
o kuwa faraxsan maalinka abaal marinta ee wejigoodu ifayo naxariista Alle ayay haystaan ama Janno [Aala Cimraan 107]
o wuxuu Alle dejin doonaa naxariistiisa kuwa rumeeyey ee diintiisa qabsada [An-Nisaa 175].
o Roobku naxariista ayuu ka mid yahay [Al-Acraaf 57].
o Waxaa kale oo naxariisa ka mid ah in uu noo sameeyo habeen iyo maalin [Qisas 73]
o Roobka iyo doonyaha badaha isaga gooshno ee aynu ku ganacsanayno waa naxariista [Ruum 46].
o Jannadu waxay ka mid tahay naxariista Alle [Jaathiyah 30].
Waxay Quraanka ku soo noqnoqotaa ereyga الرَّحْمَةَ iyo ereyada ka dillaaca 339 jeer dhammaanna waxay ku saabsan yihiin naxariis dadka Alle u fidinayo.
Haddaba haddii aan intaas ku dhaafo macnaynta الرَّحْمَةَ ama naxariista waxaan u laabanayaa labada erey الرَّحْمَنِ iyo الرَّحِيمِ oo sida aan horay u soo sheegay ay culumadu isku raaceen in ay tahay naxariista guud oo ifka abuurka oo dhammi helo iyo naxariista gaar ahaaneed oo aakhiro mu’miniinta u gaar ah. Ereyga الرَّحْمَنِ wuxuu soo noqnoqdaa 45 jeer markii aan ka reebo bisinka suuradaha dhammaanna si cad ayuu macnahiisa looga fahmayaa in Ilaah loola jeedo.
Sidaas darteed in aan الرَّحْمَنِ ku macneeyo Ilaah ama Allaah wax dembi ah ma laha, marka bisinka markii la macnaynayo waxaan ka dhigi karaa.
Waxaa ku bilaabayaa magaca Allaha Raxmaanka ah ee aan laga naxariista badnayn. Ereyga الرَّحْمَنِ qof kuma magacaabi kartid laakiin waa la dhihi karaa qofkaasi waa qof الرَّحِيمِ ah, taas oo loola jeedo waa qof naxariis bdan.
Waxay naxariistu naxariis u tahay ciddii tamadinaysa ee garan karta kuna rayn raynaysa, laakiin wax aan kala garan karin naxariis iyo naxariis la’aan, naxariisi waxba uguma fadhido umana baana, sidaas darteed hal aayad oo Ilaah lee yahay xoolaha iyo dhirta waan u naxariistay ma jirto. Xoolaha iyo dhirta annaga ayaa naloogu naxariistay.
Waxaa kale oo muuqata in dadku isku qaladayaan naxariista iyo sunnada Alle wax u jaan gooyey. Waxaa sunnada Alle ka mid ah in ruuxii wanaagsan uu if iyo aakhiraba ugu naxariisto oo cadaab ka ilaaliyo kii xunna uu if iyo aakhiraba cadaabo. Ruuxii uu Alle ifka ugu naxariisto ayuu aakhirana ugu naxariisanayaa ee ma aha aakhiro meel naxariis aadan horay ifka ugu soo shaqaysan lagugu siinayo, naxariistii ifkana aad ifka uga soo tagayso ma aha. Naxariista jannada waa middii ifka lagu soo shaqaystay ee ma aha mid hor leh oo aakhiro loo hawl gelayo.
GUNAANAD
Naxariistu waxay u gaar tahay dadka in qofka wanaagsan la janneeyo kan xunna la cadaabo waa sunnada Alle uu adduunka ku dhaqo.
Quraanka inta meelood ee الرَّحْمَنِ uga jirto macnaheedu waa Alle.
OMER SULEIMAN ALI
omersul04@gmail.com